Het overkomt jaarlijks meer dan 100.000 Nederlanders: de diagnose kanker. Ongeveer 40.000 van hen, hebben een baan. Zowel zij als hun werkgever belanden na de diagnose op onbekend terrein. In gesprek met Edith Idoe-Stap, oprichtster van Stap.nu. over hoe om te gaan met kanker op de werkvloer.
Ruim 16 jaar geleden werd Edith, midden in haar glansrijke carrière, kankerpatiënt. Ze had 10% overlevingskans en hoorde bij dat percentage. Inmiddels runt ze een re-integratiebureau voor mensen met onder andere kanker. Haar eerste uitspraak zet meteen tot nadenken. “Je doet het allebei vaak pas voor het eerst als er kanker voorkomt op de werkvloer. Zowel de werknemer als de werkgever. Dan ontbreekt meestal kennis en kunde over wat je moet doen. De eerste reactie van een patiënt is de overlevingsstand. Heel begrijpelijk. Want kanker verbinden veel mensen met dood. Ook nu de overlevingskansen verbeterd zijn. De werkgever gaat vaak mee in deze reactie. Want wie ziek is, werkt niet. Maar hoe begrijpelijk ook, het is niet altijd de juiste reactie.”
“100% doorwerken tijdens een behandeling gaat natuurlijk nooit. Maar het kan helpen om alles in kaart te brengen. Een werkgever kan daar in meedenken”
Werk als perspectief
Wat moet je dan wel als je ziek bent en wilt overleven? Als werk het meest banale lijkt waar je je mee kunt bezighouden? Edith antwoordt zonder te aarzelen. “Nadenken over wat je wilt en de mogelijkheden met je werkgever bespreken. Dan heb ik het over welke werkzaamheden je nog zou kunnen en willen uitvoeren. En praten over de toekomst. Kijk, 100% doorwerken tijdens een behandeling gaat natuurlijk nooit. Maar het kan helpen om alles in kaart te brengen. Een werkgever kan daar in meedenken. Het is een manier om niet alleen die ziekte aandacht te geven, maar ook andere dingen.” Ze gaat verder op hoe belangrijk het is om perspectief te hebben. Iets wat je op de been houdt. “Want onbewust weten sommige mensen die ziek zijn dat ze straks misschien geen werk meer hebben. En dat knaagt. Ik geef toe: het kan echt heel moeilijk zijn en nutteloos voelen om daarover na te denken. Maar ga in ieder geval niet niks zitten doen, omdat het lastig is. Ondersteun elkaar.”
“Het label dat je opgeplakt krijgt als ex-patiënt is net zo hardnekkig als de ziekte zelf”
Pilot no risk polis
Helaas moeten we ook een ander onderwerp aankaarten. Want er zijn patiënten die hun baan verliezen tijdens hun ziekte. Die voor de loodzware opgave komen te staan om weer werk te vinden. Met een verleden als kankerpatiënt is dat lastig. “Het label dat je opgeplakt krijgt als ex-patiënt is net zo hardnekkig als de ziekte zelf”, zei minister Asscher (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) tijdens zijn toespraak op het congres werkgeverschap bij kanker in het najaar van 2016. Speciaal voor die groep is er dit jaar een experiment met de no-riskpolis. Die polis vermindert het financiële risico voor werkgevers die ex-kankerpatiënten aannemen. De pilot houdt in dat voor werknemers van wie het contract tijdens ziekte afliep de polis al na 1 jaar ingaat in plaats van na 2 jaar. De overheid wil zien of ex-kankerpatiënten zo eerder aangenomen worden en dus een betere arbeidsmarktpositie krijgen. “In 2008 hebben wij al een petitie ingediend voor die no-riskpolis. We zijn nu bijna 9 jaar later. De wereld is groot en het duurt lang, maar we doen wel wat!”, aldus Edith.
“Werk is onderdeel van herstel. Ook al zit je haar en je wenkbrauwen er weer aan, je moet nog herstellen in je werk”
De kwaliteit van het nu
Komen we aan bij onze laatste vraag: hoe leef je door na kanker? “Mijn grootste tip is: werk is onderdeel van herstel. Ook al zit je haar en je wenkbrauwen er weer aan, je moet nog herstellen in je werk. Ex-patiënten kunnen dat aankaarten bij hun werkgever. Je aanknopingspunt is de vraag: wat heb ik nodig? Voor ieder mens is dat weer anders. Als je kankerpatiënt bent, heb je heel veel te verliezen, maar het fijne is: het gaat om het nu. En dat is een levenskunst. Waar je normaal bezig bent om je leven te plannen, maakt kanker je bewust van dat je geen invloed hebt op hoe je het invult, de kwaliteit van nu. Als je dat meemaakt, houd je dat vast.”
We zouden het allemaal moeten doen, leven in de kwaliteit van nu. Naast collega’s en medewerkers die kanker hebben te helpen, kunnen we eigenlijk ook een hoop van ze leren. Dank je Edith.