In een volgende crisis wordt de arbeidsmarkt nauwelijks geraakt. Tenminste, niet in aantal banen. Toch krijgen loopbaanadviseurs het in de nabije toekomst erg druk. Henk Jan Grobbe, directeur van Smart Group legt uit waarom. “Het vak loopbaanadviseur wordt echt ontzettend leuk!”
De tekenen zijn er: een handelsoorlog tussen de VS en China, een brexit en een lage rentestand. Niet voor niets roept economisch Nederland dat we afstevenen op een recessie. “Ik had ‘m eigenlijk ook allang verwacht”, zegt Henk-Jan Grobbe als we hem spreken tussen kerst en oud en nieuw 2019. “Economie komt en gaat immers in golven. Het gaat een poos goed, het gaat een poos minder”. Als je naar de historie kijkt, klopt dat. Maar wanneer is er een recessie en wanneer is het crisis? Snel op een rij gezet is er sprake van een recessie als de economie 2 kwartalen of langer krimpt. Houdt dat lang aan dan hebben we een crisis.
Van 4% naar 8% werkloosheid
Met die crisis hebben we de nodige ervaring. De laatste staat bij een hoop mensen immers nog vers in het geheugen. De werkloosheid steeg van 3,5% in 2008 naar maar liefst bijna 8% in 2014. Dat betekende meteen ook drukke tijden voor de loopbaanadviseur. Veel mensen werden ontslagen en zochten een nieuwe baan. Maar die cijfers gaan we bij een volgende crisis waarschijnlijk niet evenaren. Sterker, volgens Henk-Jan Grobbe gaat een volgende crisis volledig aan de arbeidsmarkt voorbij. En dat weet de van huis uit socioloog goed te onderbouwen.
Alleen internationale handel en logistiek worden misschien geraakt
“De sector die traditioneel geraakt wordt in economisch slechte tijden is de Bouw. Maar door de vorige crisis is er zo weinig gebouwd dat een volgende crisis niet meer kan huishouden in die sector”, vertelt hij. “Waar die ook niet komt, is Zorg en Onderwijs. Daar zijn net de salarissen omhoog en in die sector gaan een hoop mensen met pensioen.” Het klinkt logisch, maar Grobbe geeft meteen ook toe dat er kwetsbare sectoren zijn. “Internationale handel, daar kan het wel misgaan”, zegt hij. “Bijvoorbeeld de machines die we produceren. Maar dan komt er hooguit een groeivertraging. Nederland heeft daar een gunstige positie. Die machines zijn technologisch zo goed en er is bijna geen concurrentie. Hooguit worden bestellingen een half jaar uitgesteld. Maar ze zijn verder nergens anders te krijgen.” Ook de sector Logistiek staat niet heel stevig in de schoenen. “Nederland is een logistiek centrum. Als er minder verhandeld wordt tussen de rest van de wereld en Europa gaan we dat merken. Maar dat wordt weer opgevangen met de verjonging van de arbeidsmarkt. De hoeveelheid werkende mensen neemt af en zo vangen we dat op.”
De crisis zit meer in transitie
Geen omvallende bedrijven en ontslaggolven dus volgens de directeur van Smart Group. De crisis zit ‘m volgens hem niet in getallen maar in hele andere dingen. “Ook al is er straks crisis, dan is er nog genoeg werk. Het probleem, oftewel de crisis, zit meer in hoe goed dat werk betaald wordt, wat voor werk het is en voor hoeveel uur”. Wat Grobbe bedoelt is dat bepaalde veiligheden van vroeger zijn verdwenen. “Iedereen was gewend om op een bepaald salaris te beginnen en dan te groeien. Iedereen was gewend om de WW en WIA als ‘veilig’ vangnet te hebben. Maar die ‘zekerheden’ zijn afgebrokkeld. Datzelfde geldt voor de transitievergoeding. Door de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) krijg je minder tijd om je aan te passen op de arbeidsmarkt. Je hebt korter te tijd om na ontslag aan een nieuwe baan te komen. En precies dat is de reden waarom mensen in de toekomst anders zullen omgaan met werk. En daarmee ook waarom het werk van de loopbaanadviseur gaat veranderen en zelfs nog veel leuker wordt.”
Eigen verantwoordelijkheid is de toekomst
Minder groei in salaris, minder sociale zekerheid en minder transitievergoedingen zijn onzekerheden die straks meer een gegeven worden. “Als er onzekerheden zijn dan is het de natuurlijke neiging van mensen om dingen in veiligheid te brengen. Dat geldt ook voor werk. Is de druk groot, dan gaan de meesten echt harder rennen en om hulp vragen.” Met harder rennen, bedoelen we dat als je korter de tijd hebt om je aan te passen, je echt wel je best gaat doen. “Werk wordt veel meer de eigen verantwoordelijkheid van mensen. En je ontwikkelen in werk ook. In een situatie als dit ga je er wel voor zorgen dat je werk doet dat je leuk vindt. Geloof me. Daarom wordt het werk van de loopbaanadviseur ook hartstikke leuk. Je helpt niet meer mensen de crisis door, maar je helpt ze om een interessante loopbaan te houden. Werk zal er namelijk wel zijn, maar mensen willen leuk werk. Ze gaan beseffen dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor de dag naar morgen.” De toegang tot ontwikkelen is er ook meer dan vroeger, door het grote aanbod aan, vaak gratis, online opleidingen. En door de tendens van een leven lang leren.
Uitdagender werk voor loopbaanadviseur
Dat betekent ook meteen dat het werk van de loopbaanadviseur uitdagender wordt. “Je moet straks veel sneller inzicht krijgen in de arbeidsmarkt. Je moet er sneller achter komen wat er van iemand gevraagd wordt en wat bij hem of haar past. Kortom je moet antwoord gaan vinden op een hoop vragen. Loopbaanadviseurs gaan daar een grote rol spelen. Ik vind zelf dat Jobport een enorme versneller is om hier inzicht in te krijgen. Bovendien kan je met Jobport terug kijken. Wat waren afgelopen jaar de veelgevraagde functies bijvoorbeeld? Waar maakt iemand kans, wat past bij iemand en waar vind je het? En vooral ook, hoe blijft iemand zich ontwikkelen?”
Niet meer hoe vind ik nou de baan waar ik voor opgeleid ben op een schaarse arbeidsmarkt. Maar hoe vind ik de baan die ik leuk vind, en hoe zorg ik ervoor dat ik mijn werk leuk blijf vinden in een markt waar het wemelt van de banen? De toekomst is er een van eigen verantwoordelijkheid. Maar ook een hele leuke toekomst.
Deze blog kwam tot stand in samenwerking met Henk-Jan Grobbe van Smart Group. Smart Group heeft als motto ‘futuring people’. Onder andere door mensen aan werk te helpen met een duurzaam besef voor de dag van morgen.